Jak odpowiadać, gdy dzieci pytają?
Dzieci im są młodsze, tym mają większą ciekawość świata i tym więcej pytań zadają. Dla dorosłych bywa to męczące. Ale jak jest to ważne dla rozwoju dziecka!
Jak odpowiadać, gdy dzieci pytają? Zacznijmy od tego, aby – odpowiadać. Część dorosłych zbywa dzieci lub naśmiewa się z ich „naiwnych” pytań. W końcu dzieci zadają coraz mniej pytań – ku uciesze dorosłych. Tymczasem dociekliwość, jaką dzieci mają w sobie, powinniśmy za wszelką cenę pielęgnować! Badania pokazują bowiem, że jedną z cech ludzi, którzy dobrze radzą sobie w życiu, jest właśnie dociekliwość i umiejętność stawiania pytań. Kiedy stają przed problemem – traktują go jak zagadkę logiczną, którą trzeba rozwiązać. Potem stawiając pytania, dochodzą do wniosków i rozwiązań.
Jak to się dzieje, że dzieci z wiekiem stawiają coraz mniej pytań? Po pierwsze, od rodziców często słyszą: Nie męcz mnie już tymi pytaniami! Uczą się więc, że zadawanie pytań jest złe. Po drugie, często zdarza nam się usłyszeć: Co za głupie pytanie! Wtedy zaczynamy odczuwać wstyd, że czegoś nie wiemy. W obawie więc, by nikt się nie dowiedział, że czegoś nie wiemy – milkniemy.
Po amerykańsku i po polsku
Zadziwiające jest, że podejście do zadawania pytań wydaje się być również elementem kultury narodowej. Często widać różnicę między przytakującymi Polakami oraz zadającymi mnóstwo „oczywistych” pytań Amerykanami. Oni pytając – zdobywają wiedzę. Dociekając – uczą się. My – udajemy wszechwiedzących, milcząc.
„Wiedza tajemna”
Trzecim, niezwykle ważnym czynnikiem jest formatowanie, któremu jesteśmy poddawani zarówno w domu, jak i w procesie edukacji. Jest już dużo lepiej, niż było. Wciąż jednak w szkołach można spotkać się z „jedyną właściwą odpowiedzią”. Wielu z nas z pewnością pamięta interpretację wierszy na języku polskim. Bywało, że słyszeliśmy pewnym głosem wypowiedzianą tezę: Słowacki chciał w sonecie takim i takim powiedzieć to i to. Skąd polonista ma tą tajemną wiedzę? Formatowanie takie polega na wtłaczaniu w dziecko przekonania, że jest tylko jedna właściwa odpowiedź czy interpretacja rzeczywistości. W dzisiejszym świecie liczy się kreatywność, myślenie wielokierunkowe. Bo coraz mniej jest pytań, na które jest jedna odpowiedź.
Jak odpowiadać, gdy dziecko pyta?
Na pytania dziecka odpowiadaj ze spokojem i cierpliwością. Wyjaśniając coś, spróbuj przywoływać konkretne obrazy czy używać rekwizytów. Dziecko nie myśli abstrakcyjnie, ogólnymi pojęciami. Potrzebny mu konkret, aby zrozumiało.
Jeśli jesteś w sytuacji, w której nie masz swobody rozmawiania z dzieckiem – ustal kiedy będziesz mieć czas, aby odpowiedzieć na jego ważne pytania. Dziecko nie poczuje się zignorowane, lecz potraktowane po partnersku.
Nie zawsze udzielaj gotowej odpowiedzi. Warto czasem odpowiedzieć pytaniem i zachęcić dziecko do samodzielnego myślenia. Kiedy więc dziecko pyta: Dlaczego ludzie jedzą lody w lecie, ale nie w zimie? – zapytajmy go o to, co samo myśli. Przecież to nie jest pytanie o wiedzę, ale przyczynek do ciekawej dyskusji.
Samemu zadawaj pytania dziecku o to, co myśli na dany temat. Dzięki temu stymulujesz jego samodzielne myślenie. Dodatkowo, pytając dziecko o zdanie, podnosisz jego samoocenę. Dla dziecka to ważne, że jego mama czy tata chcą wiedzieć, jakie ma zdanie na dany temat.
A co mówić dziecku, kiedy nie wiem?
Masz prawo czegoś nie wiedzieć. To, że pytanie stawia dziecko, nie oznacza, że odpowiedź będzie łatwa. Gdy nie wiesz, przyznaj się dziecku i razem poszukajcie odpowiedzi. Nie zostawiaj go z samym „nie wiem”. Pokaż mu, w jaki sposób może poszerzać wiedzę i szukać odpowiedzi na nurtujące pytania. Dzięki temu wychowasz mądre i dociekliwe dziecko, które będzie dużo lepiej radziło sobie w życiu.
TAK SIĘ TERAZ POMAGA DZIECIOM!
AKADEMIA PRZYSZŁOŚCI to program ogólnopolski, który pomaga dzieciom w potrzebie. Dzieciom, które mimo młodego wieku mają za sobą trudne historie i które potrzebują nie tyle rzeczy, co drugiego człowieka. Kogoś, kto w nie uwierzy i nauczy wygrywać. W AKADEMII kimś takim jest Tutor – wolontariusz, który regularnie spotyka się z dzieckiem i pracuje w ramach sprawdzonej metodologii – tzw. Systemu Motywatorów Zmiany.
Sprawdź www.akademiaprzyszlosci.org.pl