Polecamy Adaptacja w przedszkolu – jak pomóc dziecku i wesprzeć rodzica

Adaptacja w przedszkolu – jak pomóc dziecku i wesprzeć rodzica

4 miesiące temu Polecamy

Przedszkole to zupełnie nowy rozdział w życiu dziecka. Niezależnie od tego, czy wcześniej uczęszczało do żłobka, czy miało nianię, spędzało czas z dziadkami czy opiekowali się nim dotąd rodzice. To kamień milowy w jego rozwoju emocjonalnym, intelektualnym, a także, a może nawet przede wszystkim – społecznym.

Choć jednym dzieciom przystosowanie się do nowych warunków przychodzi łatwiej, innym z wielkim trudem, emocje związane z rozpoczęciem przedszkola są zawsze ogromne. Emocje, z którymi 3-latek nie jest w stanie sobie sam poradzić. Dlatego tak ważny jest proces adaptacji, w którym równie ważną rolę jak kadra placówki odgrywają rodzice początkującego przedszkolaka.

Po co jest adaptacja w przedszkolu

Adaptacja w przedszkolu to proces, który ma umożliwić dziecku łagodne i spokojne przystosowanie się do nowej rzeczywistości. A ta rzeczywistość to w pierwszej kolejności nowe miejsce i ludzie (zarówno grupa rówieśnicza jak i dorośli opiekunowie), ale też rytm dnia, zasady i reguły, które początkujący przedszkolak musi poznać, zrozumieć i nauczyć się zgodnie z nimi funkcjonować.

Dziecko pozostające po raz pierwszy pod opieką obcych osób, w mniejszym lub większym stopniu zostaje narażone na utratę poczucia bezpieczeństwa, dlatego proces adaptacji to też budowanie relacji i zaufania. To stopniowe wprowadzanie w życie przedszkola.

Poczucie bezpieczeństwa dziecka

Rytm dnia, zasady, reguły, branie udziału w grupowych aktywnościach - to wszystko jest dla dziecka wyzwaniem, które znacznie łatwiej mu pokonać, kiedy maluch czuje wsparcie dorosłych. Poczucie bezpieczeństwa to jedna z podstawowych potrzeb człowieka, a w szczególności dziecka, u którego jest ono mocno uzależnione od obecności opiekuna, którym do tej pory najczęściej był rodzic.

Adaptacja dziecka to więc nie tylko zapoznanie z miejscem, rytmem dnia i obowiązującymi w przedszkolu zasadami, ale przede wszystkim budowanie relacji opartej na zaufaniu i bliskości, a także pomoc w nawiązaniu zdrowych relacji z innymi dziećmi. Na pierwszym miejscu muszą zawsze być potrzeby dziecka.

Gotowość przedszkolna

Większość dzieci rozpoczyna edukację w przedszkolu w wieku 3 lat, jednak zdarza się, że rodzice zapisują do placówki 2,5-letnie maluchy. Ważnym pojęciem tym wypadku jest gotowość przedszkolna, czyli osiągnięcie takiego stopnia rozwoju, który pozwoli na dziecku na uczestniczenie w życiu przedszkolnym. Rodzice powinni zwrócić uwagę na takie elementy jak:

samoobsługa - dziecko nie musi być w pełni samodzielne, ale powinno wykazywać chęci i podejmować próby wykonywania czynności samoobsługowych lub umieć poprosić o pomoc dorosłego;
zgłaszanie potrzeb fizjologicznych;
radzenie sobie z rozłąką z rodzicami – adaptacja w przedszkolu jest łatwiejsza dla dzieci, które wcześniej chodziły do żłobka lub pozostawały pod opieką innych dorosłych;
umiejętność odnalezienia się w grupie rówieśników;
gotowość do zabawy bez asysty rodzica;
aktywne spędzanie czasu na świeżym powietrzu, np. na placu zabaw.

Adaptacja przedszkolna - dlaczego dziecko płacze

Wielu rodziców martwi się tym, że w początkowej fazie adaptacji do przedszkola dziecko płacze. A przecież jest tam miło, wesoło, kolorowo, są koledzy, koleżanki, zabawy i „nic złego się nie dzieje". Żeby jednak zrozumieć płacz, a czasem wręcz strach, warto przyjrzeć się wyzwaniom, z jakimi mierzy się mały człowiek rozpoczynający swoją przedszkolną przygodę i co czuje dziecko w sali przedszkolnej.

Płacz dziecka w okresie adaptacji powodują m.in.:

rozłąka z rodzicem – lęk separacyjny może być szczególnie silny, jeśli do tej pory maluch spędzał czas głównie w domu z mamą lub tatą;
trudności w nawiązaniu kontaktów – choć dorosłemu może się wydawać, że zabawa z innymi dziećmi to szczyt marzeń każdego malucha, odnalezienie się w grupie rówieśników wcale nie jest takie proste;
samoobsługa – rozpoczynając edukację przedszkolną, dziecko nie musi być w pełni samodzielne, jednak z wieloma sprawami musi radzić sobie samo, a przynajmniej umieć poprosić o pomoc dorosłego, co na początku może być źródłem stresu;
strach przed nieznanym – to nowe kolorowe miejsce jeszcze jakiś czas będzie dla dziecka obce – potrzebuje czasu, żeby zapamiętać, gdzie co leży, czy gdzie jest toaleta;
hałas i nadmiar bodźców – każde dziecko ma inny profil sensoryczny – dla jednego kolorowa, różnorodna przestrzeń będzie fajna i atrakcyjna, u innego będzie powodować rozdrażnienie i poczucie zagubienia, podobnie jak dźwięki (których jak wiemy, w przedszkolu jest sporo!) a nawet dotyk;
zdarzenia wywołujące u dziecka wstyd lub strach – tutaj ma znaczenie temperament – takie sytuacje jak stanięcie przed grupą i przedstawienie się czy zjechanie z nieznanej zjeżdżalni dla niektórych dzieci mogą na początku być czymś nie do przejścia.

Adaptacja dziecka czy rodzica?

Choć dziecko w przedszkolu pozostaje pod opieką nauczycieli to ogromną rolę w procesie adaptacji odgrywają przede wszystkim rodzice. Z jednej strony jeszcze w domu, w „bezpiecznych" warunkach mogą nauczyć malucha pewnej samodzielności, z drugiej, przygotować dziecko psychicznie do tego, co je czeka. Ważne są rozmowy, opowiadanie o tym, jak będzie wyglądała przedszkolna rzeczywistość. Takie wstępne przygotowanie ułatwia potem przystosowanie dziecka do warunków przedszkolnych.

To rodzic musi zapewnić małemu człowiekowi poczucie, że wszystko jest w porządku i nie ma się czego bać. Musi być jego ostoją i bezpieczną przystanią. Ale rodzic to też człowiek. Nieraz zdarza się, że mama i tata przeżywają rozstanie niemal równie mocno jak dziecko, martwią się, stresują. Choć to wszystko zrozumiałe, to jednak w czasie adaptacji rodzic musi „wziąć się w garść" i schować swoje strachy do szafy.

Jak uspokoić rodzica

Co jednak, gdy rodzic przy dziecku zachowuje zimną krew, a po wyjściu z przedszkola zasypuje nas telefonami i wiadomościami, żeby dowiedzieć się, jak dziecko spędza czas i jak sobie radzi? Komunikacja z rodzicami bywa problematyczna w „normalnych" warunkach, a co dopiero w okresie adaptacyjnym, kiedy dzieci wymagają dużo większej uwagi i zaopiekowania. Rozwiązaniem może być aplikacja dla przedszkoli, która pozwala usprawnić ten proces.

Dzięki niej zamiast martwić się smsami, czy telefonami, kadra może korzystać z szybkich, prostych powiadomień, wiadomości lub ogłoszeń, które trafiają do wybranego grona zainteresowanych. W aplikacji nauczyciele mogą też wygodnie i bezpiecznie umieszczać zdjęcia, na których rodzice na bieżąco zobaczą, jak wyglądają pierwsze dni w przedszkolu ich dziecka.

Rady dla rodziców

Dobrą praktyką jest przygotowanie materiałów dla rodziców, które pomogą mu wspierać dziecko w procesie adaptacji. Poniżej przedstawiamy listę przykładowych rad dla rodziców:

Przygotowanie dziecka do roli przedszkolaka:

spaceruj z dzieckiem w okolicy przedszkola, pokaż mu budynek i plac zabaw
opowiadaj o tym, jak wygląda przedszkolna rzeczywistość
oglądajcie i czytajcie razem książeczki i przedszkolu
nie wyręczaj dziecka w czynnościach samoobsługowych, wspieraj jego samodzielność
pozostawiaj dziecko pod opieką innych dorosłych, niweluj lęk separacyjny
odpowiadaj na pytania, wspieraj
nie bagatelizuj obaw i strachu

W czasie dni adaptacyjnych:

stopniuj czas pobytu dziecka w przedszkolu
daj dziecku w domu czas na wybranie zabawki do przedszkola
zaufaj kadrze przedszkolnej
zaopiekuj się własnymi emocjami
współpracuj z przedszkolem
nie przedłużaj pożegnania, żegnając się, życz dziecku dobrej zabawy
unikaj komunikatów, które budują strach, mów językiem pozytywów
poświęcaj dziecku uwagę w domu: spędźcie rano chwilę na rozmowie, a po powrocie z przedszkola zapytaj, jak minął dzień
wyraźnie poinformuj dziecko, kiedy wrócisz: po południu, po drzemce lub po obiadku, aby nie miało fałszywych oczekiwań
zapoznaj się z planem dnia placówki
nie zaglądaj przez okno, nie stój i nie nasłuchuj pod drzwiami
nie „przekupuj” dziecka zabawkami i słodyczami w zamian za pójście do przedszkola
nie porównuj do innych przedszkolaków czy starszego rodzeństwa

Adaptacja w przedszkolu a dziennik zajęć

Początek roku szkolnego w przedszkolu to czas, kiedy wszystkie dzieci, nie tylko te najmłodsze, potrzebują większego wsparcia. Powrót po dłuższej przerwie, przyzwyczajenie się (nawet ponowne) do przedszkolnej rutyny, do rozstania z rodzicami, dziadkami, jest wyzwaniem dla maluchów. To czas wymagający również dla personelu przedszkola, a szczególnie nauczycieli, którzy muszą wtedy dobrze zaopiekować się emocjami sporej grupy dzieci. Choć elastyczność to słowo klucz, to jednak scenariusze zajęć adaptacyjnych zawsze są ogromną pomocą dla wychowawców, nawet jeżeli w trakcie dnia trzeba reagować na bieżąco i zmieniać plany.

Utrudnieniem dla nauczycieli może być natomiast wypełnianie w tych dniach dziennika zajęć. Zaległości zdarzają się nawet w trakcie roku szkolnego, a w czasie intensywnego okresu adaptacji nowych dzieci, prowadzenie dokumentacji na bieżąco wydaje się prawie niemożliwe. Ręczne wypełnianie dzienników zajmuje nauczycielom mnóstwo czasu, który mogliby poświęcić dzieciom. Rozwiązaniem może być dziennik elektroniczny dla przedszkola, który pozwala zaoszczędzić jednemu nauczycielowi nawet 3 godziny tygodniowo na samym wpisywaniu frekwencji i tematów zajęć.

Przykładowy wpis do dziennika – zajęcia adaptacyjne dla dzieci nowoprzyjętych do przedszkola

Udział w zajęciach adaptacyjnych dla dzieci i rodziców pozwala maluchom na poznanie miejsca, przyszłych kolegów i pani u boku rodzica i, poprzez zabawy adaptacyjne, łagodniejsze wejście w rolę przedszkolaka.

Temat: „Pierwsze Spotkanie” – zajęcia adaptacyjne dla dzieci i rodziców
Rodzaj: Zajęcia adaptacyjne
Forma: Praca grupowa i indywidualna
Materiały: mazaki, kredki, kolorowy papier, bibuła, klej, nożyczki, spinacze, chusteczki higieniczne lub serwetki.

Cele:

Ułatwienie integracji rodziny z przedszkolem;
Redukcja stresu związanego z rozpoczęciem roku szkolnego;
Poznanie dzieci i rodziców;
Wprowadzenie rodziców w metody pracy z dzieckiem;
Zapoznanie z przestrzenią przedszkola i przydzielenie indywidualnych znaczków.

Przebieg zajęć:

Powitanie dzieci i rodziców w przedszkolu.
Wizyta w szatni: odnalezienie półeczki i oznaczenie jej indywidualnym znaczkiem, zachęcanie do samodzielnej zmiany obuwia.
Przejście do sali zabaw: powitanie dzieci piosenką, wspólny śpiew.
Zapoznanie z łazienką oraz salami i kącikami zabaw.
Piosenka z improwizacją ruchową.
Swobodna zabawa wybranymi zabawkami, zachęcenie dzieci do samodzielnego odkładania ich na miejsce. W czasie zabawy nauczyciel prowadzi rozmowy z rodzicami, poznaje dzieci, wspiera nieśmiałe maluchy i pomaga rozwiązywać konflikty.
Wspólne sprzątanie sali – zachęcanie dzieci do porządkowania.
Zabawa naśladowcza „My jesteśmy krasnoludki”.
Zabawy ruchowe Metodą Ruchu Rozwijającego W. Sherborne:
- „Taniec robotów” – wspólny taniec dziecka z rodzicem.
- „Tunel” – dzieci przechodzą przez tunel stworzony przez rodziców.
- „Kołyska” – wyciszająca zabawa na zakończenie.
Praca plastyczna „Czapka krasnoludka”.
Pożegnanie i zaproszenie na kolejne spotkanie.

Adaptacja to okres, kiedy dziecko wymaga szczególnego wsparcia dorosłych - zarówno nauczycieli jak i rodziców. To czas, który dziecko potrzebuje, aby poczuć się bezpiecznie i móc zacząć stawać przed kolejnymi wyzwaniami. Aby proces ten przebiegał sprawnie i łagodnie ważna jest współpraca i jasna komunikacja pomiędzy wszystkimi osobami z najbliższego otoczenia dziecka.

Warto pamiętać, że płacz dziecka nie zawsze oznacza, że dzieje się coś złego, a przystosowanie do nowej sytuacji po prostu wymaga czasu, cierpliwości i wsparcia.

Często zadawane pytania

Jak długo trwa adaptacja w przedszkolu?

Adaptacja zwykle trwa około dwóch tygodni, jednak jest to kwestia indywidualna. Każde dziecko ma własne tempo, więc czasem proces przystosowania się do warunków może trwać nawet kilka miesięcy. Ważna, aby obserwować dziecko i być w stałym kontakcie z opiekunami.

Co to są zajęcia adaptacyjne w przedszkolu?

Zajęcia adaptacyjne to forma zajęć organizowanych przez niektóre przedszkola przed rozpoczęciem roku przedszkolnego. Nie jest to obowiązek i nie każda placówka decyduje się na takie rozwiązanie.

Co zrobić żeby ułatwić dziecku adaptację w przedszkolu?

Przede wszystkim pamiętać, że dzieci nie potrafią jeszcze regulować własnych emocji i jest to obszar, w którym wymagają one największego wsparcia. Tym bardziej, że okres adaptacji przedszkolnej ma ogromny wpływ na późniejszy rozwój dziecka w różnych obszarach, również tym emocjonalnym.

Miesięcznik

Sklep

Szkolenia

E-booki

Kiosk

Platforma edukacyjna

Płytoteka

Społeczność