Znajdź dla siebie

Artykuł poruszający zagadnienie lateralizacji, a w szczególności kwestie:

• rodzajów lateralizacji: prawo- lub lewostronnej, jedno- lub niejednorodnej, skrzyżowanej, ustalonej oraz słabej;
• diagnozy lateralizacji, w tym prostych metod badania lateralizacji u dzieci przez nauczyciela przedszkola (ocena dominacji ręki, nogi oraz oka).

W zachowaniu człowieka obserwujemy daleko posuniętą specjalizację funkcji. Specjalizacja ta – o charakterze asymetrii funkcjonalnej – polega nie tylko na wykonywaniu odrębnych zadań przez kończyny górne i dolne, ale także na odmiennej roli prawej i lewej kończyny. Asymetria funkcjonalna w odniesieniu do parzystych narządów ruchu i organów zmysłu znajdujących się po prawej i lewej stronie ciała przejawia się preferencją do używania ręki, nogi, oka i ucha leżących po jednej stronie osi ciała. Preferencja ta ujawnia się podczas wykonywania czynności wymagających udziału tylko jednego organu, lecz również, gdy zachodzi potrzeba przyjęcia roli wiodącej przez jeden z nich, podczas wykonywania czynności angażujących obydwa parzyste organy ruchu i zmysłu. Jest to organ wiodący, inaczej dominujący. Drugi zaś z tej pary, leżący po przeciwnej stronie osi ciała, to organ pomocniczy. Zjawisko przewagi funkcjonalnej nosi nazwę lateralizacji, czyli stronności. Lateralizacja czynności jest związana z dominowaniem jednej z półkul mózgowych. Większość szlaków nerwowych wiążących narządy ruchu i zmysłu z mózgiem krzyżuje się, co oznacza, że drogi nerwowe z prawej strony ciała przechodzą do lewej półkuli, zaś z lewej połowy ciała docierają do prawej półkuli mózgu. Całkowicie skrzyżowane są drogi ruchowe i czuciowe. W związku z tym czynności ruchowe na przykład prawej ręki znajdują się pod pełną kontrolą lewej półkuli mózgu, czyli po przeciwnej osi ciała. Prawa półkula kieruje czynnościami ruchowymi lewej ręki.