Terapia ręki – przygotowanie dzieci przedszkolnych do podjęcia pisania w szkole.

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego w IV obszarze - poznawczym w punkcie 8 wskazuje, że Dziecko jest przygotowane do podjęcia nauki w szkole gdy: wykonuje własne eksperymenty graficzne farbą, kredką, ołówkiem, mazakiem itp., tworzy proste i złożone znaki, nadając im znaczenie, odkrywa w nich fragmenty wybranych liter, cyfr, kreśli wybrane litery i cyfry na gładkiej kartce papieru, wyjaśnia sposób powstania wykreślonych, narysowanych lub zapisanych kształtów, przetwarza obraz ruchowy na graficzny i odwrotnie, samodzielnie planuje ruch przed zapisaniem, np. znaku graficznego, litery i innych w przestrzeni sieci kwadratowej lub liniatury, określa kierunki i miejsca na kartce papieru;

Dalej czytamy w warunkach i sposobach realizacji, że nauczyciele, organizując zajęcia kierowane, biorą pod uwagę możliwości dzieci, ich oczekiwania poznawcze i potrzeby wyrażania swoich stanów emocjonalnych, komunikacji oraz chęci zabawy. Wykorzystują każdą naturalnie pojawiającą się sytuację edukacyjną prowadzącą do osiągnięcia dojrzałości szkolnej. Sytuacje edukacyjne wywołane np. oczekiwaniem poznania liter skutkują zabawami w ich rozpoznawaniu. Jeżeli dzieci w sposób naturalny są zainteresowane zabawami prowadzącymi do ćwiczeń czynności złożonych, takich jak liczenie, czytanie, a nawet pisanie, nauczyciel przygotowuje dzieci do wykonywania tychże czynności zgodnie z fizjologią i naturą pojawiania się tychże procesów.

Okres przedszkolny to czas, kiedy dzieci zdobywają umiejętności czytania, pisania, samoobsługi, samodzielności oraz nawiązywania relacji z rówieśnikami. Nauczyciele umożliwiają dzieciom wchodzenie w różnorakie role podczas zajęć tematycznych, ruchowych oraz ćwicząc motorykę małą i dużą zapewniając realizacji wyżej wskazanych zapisów podstawy programowej. Warto do planu aktywności w przedszkolu dodać zajęcia terapii ręki, która pomoże dzieciom osiągnąć dojrzałość szkolną. Dość często w dzisiejszych czasach utożsamia się terapię ręki z działaniami manualnymi, z małą motoryką. Jest to niestety nadmierne uproszczenie. Obszar terapii ręki jest chyba najbardziej wielospecjalistycznym i wielotematycznym obszarem ze wszystkich obszarów terapeutycznych. Aby dobrze zdiagnozować dziecko, ale też poprowadzić odpowiednio w terapii, trzeba spojrzeć na jego trudności wieloaspektowo. Najpierw trzeba przyjrzeć się trudnościom fizjoterapeutycznym (napięcie mięśniowe, wady postawy, obręcz barkowa, koordynacja). Następnie przyjrzeć się procesom sensorycznym (nadwrażliwości, podwrażliwości, różnicowanie dotykowe, równowaga, odruchy, izolowana praca kończyn). Następie warto spojrzeć na dziecko pod kątem pedagogicznym (jak siedzi przy stoliku, jak ręka ułożona jest przy pisaniu, czy druga przytrzymuje kartkę, jaki jest chwyt). Ale to jednak nie koniec. Kolejną ważną kwestią jest weryfikacja trudności dziecka od strony psychologicznej. Ważne jest jak duże trudności dziecko odczuwa w związku ze swoimi działaniami motorycznymi. Czy chętnie podejmuje próby, czy zupełnie nie ma gotowości do przełamywania swoich trudności i szybko się zniechęca. Inna sytuacja będzie wtedy, kiedy rodzice i nauczyciele spokojnie obserwują dziecko i starają się w przemyślany sposób je wspierać, inna natomiast, kiedy osoby, które powinny wspierać – nadmiernie naciskają i starają się za wszelką cenę narzucać zmiany, na które dziecko nie jest gotowe. Wszystkie te powyższe informacje, zebrane i przeanalizowane całościowo dają nam dopiero obraz dziecka, na bazie którego jesteśmy w stanie odpowiednio dostosować i poprowadzić terapię.

Źródło: https://sprawnareka.pl/terapia-reki-jako-przyklad-calosciowego-podejscia-do-dziecka/

Warto, by zajęcia z terapii ręki - ćwiczenia były stałym punktem dziennego rozkładu dnia również w najmłodszych grupach przedszkolnych .

Celem ćwiczeń jest przygotowanie obręczy barkowej, zbudowanie stabilizacji centralnej, poprawa propriocepcji- po to, by dzieci poprawnie siedziały przy stolikach - bowiem terapia ręki to nie tylko ćwiczenia motoryki małej i mozolne pisanie szlaczków. Terapia ręki to proces, którego jednym z ostatnich elementów będzie praca przy stoliku z ołówkiem w ręku.

Poniżej ćwiczenia terapii ręki w przedszkolu:

1. Ćwiczenia wstępne: wzmocnienie obręczy barkowej, poprawa stabilizacji, czucia głębokiego.

• czołganie się,
• chód kraba,
• turlanie po podłodze- ręce wyprostowane za głową- w rękach dzieci trzymają woreczki lub piłeczki,
• chód na czworakach- powoli- zwracamy uwagę na naprzemienność ruchów rąk i nóg,
• tragarz- przenoszenie przedmiotów na czworakach- przedmiot na plecach nie może spaść na podłogę,
• taczka w parach,
• obroty rąk - duże ruchy przechodzące w coraz mniejsze- dzieci mają w rękach kolorowe tasiemki. Początkowo ruchy oburącz, następnie ruchy naprzemienne.
• ruchy rąk na boki i do przodu z tasiemkami - ręce wyprostowane - zwracamy uwagę na pracę barków. Początkowo ruchy oburącz, następnie ruchy naprzemienne.
• wałkowanie piłką dzieci leżących na podłodze w pozycji na brzuchu - dokładnie dociskając piłkę - dzieci nazywają, którą część ciała masuje nauczyciel.
• przybijanie piątek w parach - dzieci leżą na brzuchu
• tworzenie „mostu”, „stoliczków” - dzieci stoją w pozycji kraba - ręce wyprostowane, nogi ugięte, brzuchy płasko uniesione do sufitu tworzą stoliczki na których można coś położyć mosty - pod którymi przechodzą inne dzieci.

2. Ćwiczenia koordynacji wzrokowo- ruchowej- potrzebnej do przepisywania z tablicy.

• zabawy ze spinaczami do bielizny- przepinanie spinaczy na polecenie nauczyciela- przypnij czerwony spinacz do prawej nogawki. Odpinanie spinaczy przypiętych do ubrań dzieci i wrzucanie ich do pudełek znajdujących się za nimi.
• chodzenie po równoważniach
• chodzenia stopa za stopą - do przodu, do tyłu
• wskakiwanie do kół przodem, bokiem, tyłem,
• kozłowanie piłki,
• odbijanie piłki od ściany i łapanie jej,

3. Ćwiczenia przedramion, nadgarstków.

• ćwiczenia z wykorzystaniem kolorowych tasiemek lub pasków bibuły- kreślenie dużych i małych kółek - nad głową, przed sobą,
• nakręcanie bączków,
• przesypywanie ryżu, kaszy z miski do miski, wybranie z ziarenek kolorowych piłeczek, guzików, kamyczków z użyciem łyżki,
• zamalowywanie dużej powierzchni - nauczyciel rozwiesza na ścianach arkusze szarego papieru, zadaniem dzieci jest zamalowanie dużej powierzchni, której granice wcześniej zaznaczył nauczyciel, dzieci malują dużymi pędzlami lub wałeczkami malarskimi. Istotne, by ruchu były duże, wykonywane od góry do dołu i od lewej do prawej.
• odkręcanie słoików, otwieranie pojemników,
• zabawy z pianką do golenia- dzieci na folii rozłożonej przed nimi rozmazują piankę do golenia, naśladują ruchy nauczyciela na przykład rysują falę, koła, sprężynki całą dłonią- raz prawą, raz lewą ręka.

4. Ćwiczenia ruchów precyzyjnych – przydatne do trzymania narzędzia pisarskiego.

• wyciąganie z ziarenek guzików, kamyczków za pomocą palców,
• wydzieranie pasków papieru,
• zwijanie pasków papieru w kulki, które można wykorzystać do prac plastycznych
• zabawy w piasku kinetycznym,
• malowanie farbami za pomocą palców,
• nakręcanie małych bączków,
• zabawy z piance do golenia lub piasku- rysowanie wzorów, które prezentuje nauczyciel,
• wyciągnie, przenoszenie elementów za pomocą różnych szczypców, pęsetek
• rozcieranie plasteliny, inne zabawy z plasteliną, modeliną,

Proponowane ćwiczenia pomogą przygotować nasze przedszkolaki do typowych ćwiczeń grafomotorycznych, a także przygotują ich rączki do prawidłowego sposobu trzymania narzędzia pisarskiego.

Ćwiczenia wzmacnia mięśni rąk  jest po prostu sposobem na dobrą zabawę!

Opracowała Kamilla Ber,

 dyrektor i nauczyciel wychowania przedszkolnego w Przedszkolu Nr 10 im. Misia Uszatka w Koszalinie

Źródło:

1. https://sprawnareka.pl/terapia-reki-jako-przyklad-calosciowego-podejscia-do-dziecka/

2.https://www.ore.edu.pl/nowa-podstawa-programowa/WYCHOWANIE%20PRZEDSZKOLNE,%20EDUKACJA%20WCZESNOSZKOLNA/Podstawa%20programowa%20wychowania%20przedszkolnego%20i%20kszta%C5%82cenia%20og%C3%B3lnego%20dla%20szko%C5%82y%20podstawowej%20z%20komentarzem.pdf

3.https://integracjasensoryczna.info/11873/terapia-reki-w-przedszkolu

4.https://pl.pinterest.com/pin/333055334928783108/