Wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, jak ważną rolę odgrywa w naszym życiu mowa. Dzięki niej porozumiewamy się z innymi ludźmi, wyrażamy siebie: swoje potrzeby, pragnienia, uczucia. Umiejętność mówienia nie jest umiejętnością wrodzoną. Kształtuje się ona stopniowo, pod wpływem działania wielu czynników. Dzieci nabywają i poszerzają swoje kompetencje językowe wraz z wiekiem.
Dziecko trzyletnie, które przychodzi do przedszkola, często potrafi się już w pewnym stopniu porozumieć z otoczeniem, choć jego mowa zawiera jeszcze wiele błędów: wyrazy są poskracane, głoski poprzestawiane, grupy spółgłoskowe uproszczone. Wypowiedzi dotyczą najczęściej aktualnej sytuacji i potrzeb dziecka.
Czterolatki powinny prawidłowo wymawiać większość głosek, budować proste zdania, wypowiadać się nie tylko na temat aktualnie przeżywanej sytuacji, ale również mówić o przyszłości i przeszłości.
Dzieci pięcioletnie powinny uwzględniać kolejność zdarzeń oraz związki i zależności przyczynowo-skutkowe. W ich wypowiedziach coraz częściej pojawiają się zdania złożone.
Mowa dzieci sześcioletnich powinna być opanowana pod względem dźwiękowym. Związki przyczynowo-skutkowe są coraz bardziej skomplikowane, zdania – coraz  bardziej złożone.
Spontaniczne wypowiedzi dzieci pojawiają się już we wczesnym okresie przedszkolnym. Niebagatelną sprawą jest więc zapewnienie każdemu dziecku możliwości wypowiadania się i bycia słuchanym. Zadaniem nauczycielki jest stosowanie takich metod pracy, które zapewnią każdemu dziecku możliwości do wyrażenia jego uczuć, myśli, spostrzeżeń.

Mając na uwadze wielką potrzebę dzieci do wypowiadania się, konieczność stymulowania rozwoju ich mowy oraz twórczego, kreatywnego myślenia, założyliśmy w naszym przedszkolu kącik Dzieci bajki piszą… Opowiadanie jest jedną z ważniejszych form pracy z dziećmi wykorzystywaną do stymulowania rozwoju mowy. Innowacją w naszym przedszkolu jest samodzielne tworzenie bajek, opowiadań inspirowanych codziennym życiem, zabawami, realizowaną tematyką. Począwszy od czterolatków, poprzez pięcio- i sześciolatki, każda grupa, co pewien czas, układa „bajkę wymyślajkę”. Temat jest dowolny, najczęściej zaproponowany przez dzieci (czasami, zwłaszcza dzieciom młodszym, podsuwamy jakiś pomysł). Bajkę układają wszystkie chętne przedszkolaki z danej grupy. Jedno z dzieci zaczyna, a potem… burza mózgów. Ponieważ czasami jest kilka propozycji dalszego ciągu opowiadania, dzieci wspólnie wybierają tę, która – ich zdaniem – jest najlepsza. Rolą nauczyciela jest spisywanie powstającego dzieła (bez wprowadzania zmian, z zachowaniem cech swoistego języka dziecięcego poza wadami wymowy) oraz wskazywanie kolejnych jego autorów.
Dzięki takiej formie zabawy nasze przedszkolaki poprawiają i usprawniają swoją mowę, poszerzają wiedzę, rozwijają umiejętność twórczego myślenia, uczą się uwzględniać kolejność zdarzeń oraz dostrzegać i uzupełniać związki przyczynowo-skutkowe. Największą trudność stanowi właśnie zachowanie ciągłości, logicznego związku pomiędzy kolejnymi zdarzeniami, nawiązania do tego, o czym mówiło poprzednie dziecko.
Śledząc wytwory pracy dzieci z kolejnych grup wiekowych widać, jak bogaci się ich słownictwo czynne, jak rozwija się umiejętność łączenia przyczyny ze skutkiem, budowania zdań złożonych i wielokrotnie złożonych. Dzieci młodsze, tworząc swoje bajeczki, posługują się mową zależną, „streszczają” wypowiedzi bohaterów bez stosowania dialogów. Pięcio- i sześciolatki posługują się już sprawnie mową niezależną, tworząc dialogi między postaciami występującymi w ich bajkach (pojawiają się również dialogi więcej niż dwóch osób).

Małgorzata Pawlik, na warsztatach dla nauczycieli pt. "Bajkoterapia jako nowoczesna metoda pomocy dziecku w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym" w PCDZN w Puławach mówiła: Bajki to najbliższe dziecku utwory, w którym świat realny miesza się z fantastycznym i razem tworzą zrozumiałą rzeczywistość. Tak właśnie jest w dziełach naszych podopiecznych. Tematyka pisanych bajek dotyczy czegoś, co jest dla dziecka ważne, co je interesuje. Przed wakacjami powstał więc utwór "Rodzinna wycieczka" (o wyjeździe małej Ani z rodzicami nad morze), przed Mikołajkami – "Przygoda Świętego Mikołaja", po cyklu zajęć o dinozaurach, które bardzo zainteresowały dzieci – "Przygoda rodziny dinozaurów" itd.
Wymyślając bajkę dzieci w sposób zupełnie naturalny i spontaniczny używają różnorodnych środków stylistycznych: epitetów, wyliczeń, neologizmów, porównań. Na uwagę zasługuje fakt, że już u czterolatków pojawia się wyjaśnianie słów, które według wypowiadającego się dziecka mogą być niezrozumiałe dla innych, np. pteranodon, czyli taki skrzydlaty drapieżca, który na nich polował, Laponia – taka kraina na biegunie, gdzie jest bardzo zimno, bardzo słodkie (z kontekstu wynika, że chodzi o kurczaczki), ale nie w smaku, tylko z wyglądu.
Większość wymyślanych przez dzieci bajek nawiązuje w swojej budowie do tradycyjnych, znanych im utworów. Zaczynają się od słów Pewnego razu był/była/byli sobie… a kończą się zwrotem ...żyli długo i szczęśliwie.

Przedszkolaki, wraz z kreowanymi przez siebie bohaterami, przeżywają wspaniałe przygody. Choć czasami pojawiają się „czarne charaktery”, które usiłują negatywnie wpłynąć na radosny, bajkowy świat, zawsze zostają one pokonane, zwycięża dobro. Znamienne jest to, że wspomniane „czarne charaktery” zazwyczaj zmieniają się i nie ma potrzeby karania ich. W "Bajce o Świętym Mikołaju" złodzieje obiecali, że nie będą już więcej kradli zabawek i dostali od Mikołaja po lizaku. Tygryski z kolejnej bajeczki poszły do kurnika i chciały zjeść maleńkie kurczaczki, ale w końcu zabrały je ze sobą i razem poszły do krzewów malin, a w efekcie końcowym razem jadły karmę dla kur i bardzo się polubiły. Dzięki takim rozwiązaniom dzieci czują się bezpieczne w krainie swojej wyobraźni.
Po zakończeniu wstępnego etapu tworzenia nowej bajki – wymyślenia jej treści – czytamy dzieciom całe napisane dzieło. Chętne przedszkolaki ilustrują je, przekazując i uzupełniając obraz i wyobrażenie tego, co usłyszały. Po przepisaniu bajki na komputerze ilustrujemy ją fragmentami prac różnych dzieci. Tak przygotowaną prezentujemy rodzicom w kąciku Dzieci bajki piszą…, który cieszy się ogromnym powodzeniem zarówno wśród dzieci, jak i ich opiekunów.

 Ewa Kęska, Monika Ostrzyżek

nauczycielki z Przedszkola Publicznego nr 77 w Lublinie