Narząd wzroku jest jednym z najważniejszych i najbardziej wyspecjalizowanych układów zmysłowych człowieka. Prawidłowo funkcjonujący narząd wzroku warunkuje prawidłowy proces widzenia. Umożliwia harmonijny przebieg rozwoju ruchowego, koordynacji wzrokowo - ruchowej oraz orientacji przestrzennej. Jest również niezbędny w nauce jedzenia, ubierania oraz w nabywaniu umiejętności istotnych w nauce pisania i czytania. Percepcja wzrokowa to umiejętność polegająca na rozpoznawaniu i różnicowaniu bodźców oraz na ich interpretowaniu. Zmysł wzroku odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju procesów poznawczych oraz  zdobywaniu przez dziecko doświadczeń. To dzięki niemu poprzez obserwację, doświadczenie i działanie- łączy, spostrzega oraz właściwie interpretuje bodźce zewnętrzna. Dostrzega coraz bardziej konkretne cechy przedmiotów i porównuje je. Wzrok odgrywa dużą rolę w rozwoju motoryki małej. Ma on szczególne znaczenie podczas nauki jedzenia, ubierania się oraz czynności związanych z pisaniem, rysowaniem. Zaburzenia w obrębie narządu wzroku wpływają na ogólny poziom koordynacji wzrokowo - ruchowej oraz rozwój precyzyjnych ruchów ręki, a co za tym idzie sprawność grafomotoryczną. Dziecko ma trudności podczas rysowania, kolorowania oraz wykonywania prac plastycznych wymagających cięcia nożyczkami. Negatywnie wpływają na poziom wykonywanie prawie wszystkich czynności życia codziennego. U dzieci z zburzeniami percepcji wzrokowej rysunki są ubogie w szczegóły, zaburzone są proporcje poszczególnych elementów. Podczas malowania szablonów często wychodzą poza linię. Mają również problem z celowym chwytaniem przedmiotów. Wiąże się to z niskim rozwojem koordynacji wzrokowo - ruchowej. Od poziomu jej rozwoju uzależnione są niemal wszystkie wykonywane czynności. Wszelkie nieprawidłowości w funkcjonowaniu analizatora wzrokowego wywołują u dzieci niechęć w wykonywaniu czynności typu: rysowanie, wycinanie czy układanie. Dlatego bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie i korygowanie dysfunkcji narządu wzroku w jak najwcześniejszym okresie życia dziecka. Ćwiczenia rozwijające percepcję wzrokową oraz koordynację wzrokowo - ruchową. Celem poniższych zabaw i ćwiczeń jest rozwijanie nie tylko kontroli nad trzymanym przedmiotem, kontroli ruchów, ale także koordynacji własnej ręki i oka.

- obserwacja najbliższego otoczenia, określanie cech charakterystycznych danego przedmiotu- barwy, kształtu, wielkości, przeznaczenia,

- dobieranie jednakowych par obrazków, przedmiotów,

- „Pokaż, gdzie jest … ”- wyszukiwanie podanych przedmiotów, zabawek w najbliższym otoczeniu,

- zabawy naśladowcze- naśladowanie sposobu poruszania się zwierząt, naśladowanie zachowań i czynności wykonywanych przez drugą osobę,

- „Korale dla mamy ”- nawlekanie korali na sznurek- najpierw dużych, potem coraz mniejszych,

- „Porządki na półkach ”- porządkowanie zabawek według podanej cechy, kilku cech,

- „Ułóż tak samo ”- układanie ciągów rytmicznych według podanego wzoru,

- „Czarodziejski worek ”- rozpoznawanie zabawek ukrytych w worku za pomocą zmysłu dotyku (I wersja zabawy); oglądanie przedmiotu na obrazku i odszukiwanie w worku takiego samego przedmiotu (II wersja zabawy),

-  „Dopasuj kształt ”- dopasowywanie figur, klocków do odpowiedniego otworu,

- rysowanie linii pionowych, poziomych, falowanych, ukośnych,

- wypełnianie kształtów ograniczonych konturem,

- zabawy z masą solną, plasteliną- lepienie, wyklejanie; formowanie wałków, elementów płaskich i okrągłych,

- wklejanie, wycinanie,

- odwzorowywanie prostych wzorów i znaków,

- odtwarzanie kształtów przedmiotów, figur przez łączenie kropek lub zamalowywanie zaznaczonych pól,

- wskazywanie różnic i podobieństw między dwoma obrazkami,

- układanie obrazków z części- według wzoru i bez wzoru,

-  zabawy konstrukcyjne z wykorzystaniem różnego rodzaju klocków, figur geometrycznych, np. „ Buda dla psa ”,             „ Budujemy dom ”,

Bibliografia:

„Terapia ręki. Diagnoza i terapia", E. Mikołajewska Wyd. Soyer, Warszawa.

„Smart Hand Model. Diagnoza i terapia ręki u dzieci”, K. Piotrowska - Madej, A. Żychowicz, Wyd. Harmonia, Gdańsk 2017, Wyd. 1.

„Program psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju”, A. Franczyk, K. Krajewska, Wyd. Impuls, Kraków, 2006, Wyd. IV.

„Zabawy i ćwiczenia na cały rok. Propozycje do zabaw z dziećmi młodszymi o specjalnych potrzebach edukacyjnych", A. Franczyk, K. Krajewska, Wyd. Impuls, Kraków, 2005,

„Wzory i obrazki. Program rozwijający percepcję wzrokową”, M. Frostig, D. Horne, Wyd. Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 1987.

Opracowała:

Magdalena Kwiatkowska