Od wielu już lat Leśne Przedszkola są dość popularne w krajach Europy Zachodniej. U nas, jak do tej pory, ta forma wychowania przedszkolnego właściwie nie była znana i dopiero od niedawna zaczyna wkraczać bardzo wolnymi krokami.

Jedno z Leśnych Przedszkoli od kilku lat funkcjonuje w naszej placówce, czyli Zespole Kształcenia i Wychowania w Brodnicy Górnej, utworzone zostało w 2010 roku  przy przedszkolu, w zadrzewionej części ogrodu. Zajęcia w Leśnym Przedszkolu odbywa grupa najstarszych przedszkolaków mianowanych Leśnymi Skrzatami. Ze względu na warunki organizacyjne naszej placówki wprowadziliśmy nie wszystkie  elementy charakterystyczne dla Leśnego Przedszkola. Jednak, aby dzieci mogły poczuć prawdziwy klimat zajęć w lesie, do kanonu zajęć obowiązkowych dodatkowo dołączyliśmy cykliczne spotkania  terenowe w zaprzyjaźnionym leśnictwie Nadleśnictwa Kartuzy. Tu dzieci mają okazję przebywać przez 4 godziny na świeżym powietrzu w otoczeniu lasu, bawić się i poznawać jego tajniki.

Nasze Leśne Przedszkole powstało w ramach autorskiego, programu ,,Z edukacją w kierunku natury – wyjdźmy z sal”,   który wprowadza elementy Leśnego Przedszkola do zajęć w tradycyjnym przedszkolu. Zanim jednak napiszę  jak ono funkcjonuje, przybliżę krótką historię tego typu form przedszkolnych i opiszę jak wyglądają zajęcia w Leśnym Przedszkolu, które miałam okazję poznawać na Bawarii, w Niemczech.

Historia Leśnych Przedszkoli

            Pierwsza forma Leśnego Przedszkola powstała w Danii, a jego założycielką była Ella Flatau. Początkowo uczęszczały do niej dzieci sąsiadów. Ta forma opieki nad dzieckiem wywołała wielkie zainteresowanie wśród rodziców, którzy zebrali się i wyszli z inicjatywą założenia  pierwszej szkółki leśnej. Idea ta, szybko  rozprzestrzenia się w Skandynawii, i nie tylko.

            Pierwsze Leśne  Przedszkole w Niemczech powstało w 1968 roku, w Wiesbaden. Założycielką była Ursula Sube, która zorganizowała je prywatnie, ale niestety, ta forma przedszkola nie otrzymała wtedy oficjalnej zgody Urzędu.  Być może był to jeden z powodów, dla których ruch leśnych przedszkoli rozwinął się Niemczech dopiero w latach 90-tych i wtedy już został bardzo dobrze przyjęty. Pierwsze szkółka leśna, prawnie uznana, rozpoczęła swą działalność w 1993 we Flensburgu. Obecnie, powstaje wiele nowych przedszkoli tego typu. Dzisiaj istnieje ich około 300, inne liczby mówią o  około 450 szkółkach leśnych w Niemczech (2005r.), 23 - w Austrii oraz  kilkunastu przedszkolach i szkółkach leśnych w Szwajcarii.

Wyposażenie potrzebne do funkcjonowania Leśnego Przedszkola:

- teren zielony (np.: może to być las, częściowo zadrzewiona łąka, ogród przedszkolny z krzewami, drzewami itp. )

- miejsce, w którym można przetrzymywać pomoce dydaktyczne (jeśli jest to Leśne Przedszkole w sąsiedztwie przedszkola, to można w tym celu wykorzystać salę)

- altana wyposażona w ławeczki, stoliki do zajęć i wieszaki na plecaki

- toaleta

Cele zajęć i zabaw na świeżym powietrzu:

- zaspokojenie ogromnej potrzeby na ruch, a właściwie ,,głodu ruchu” wynikającej z fazy rozwojowej dziecka w wieku przedszkolnym

- rozwijanie sprawności fizycznej

- wzmacnianie odporności fizycznej organizmu

- wyciszenie poprzez zdrowe zmęczenie w wyniku aktywności na świeżym powietrzu

- nauka współpracy w grupie

- rozwijanie kreatywności oraz wyobraźni poprzez samodzielne wymyślanie wspólnych zabaw przez dzieci, bez użycia zabawek

- poszerzanie wiedzy o otaczającej przyrodzie przez bliski, codzienny, z nią kontakt

- kształtowanie odpowiedzialności za otaczającą nas przyrodę, otoczenie oraz bezpieczeństwo własne i innych

- ukazanie dzieciom alternatywy dla obecnie nazbyt siedzącego i niezdrowego, trybu życia przed TV, komputerami, laptopami , komórkami itp.

Wymogi:

- ubiór dzieci dostosowany do pory roku, najlepiej w stylu ,,na cebulkę”, nieprzemakalne spodnie i buty w razie gorszej pogody, i ocieplane zimą, oraz awaryjne ubrania na zmianę w razie przemoczenia

- zajęcia, jeśli jest to pełnowymiarowe Leśne Przedszkole, powinny prawie w całości odbywać się   na świeżym powietrzu; wyjątkowo przy skrajnie niekorzystnych warunkach pogodowych takich jak burze, wichury czy silny mróz, zajęcia prowadzone są w sali pod  dachem budynku przedszkola

- kontrolowanie na bieżąco zmian pogody, by z wyprzedzeniem podjąć odpowiednie decyzje co do charakteru zajęć i miejsca ich przeprowadzenia

- dbałość o bezpieczeństwo dzieci w trakcie zajęć

Jak powstawało nasze Leśne Przedszkole?

Nasze małe Leśne Przedszkole powstało, za zgodą dyrektor naszej placówki, w wyniku  ścisłej współpracy z niemieckimi leśnikami z Bawarii. Wykorzystano ich wiedzę oraz moje własne doświadczenia z obserwacji zajęć w prawdziwym, niemieckim, Leśnym Przedszkolu. Niezbędnie potrzebna okazała się też pomoc  rodziców oraz instytucji środowiska lokalnego.

Teren zielony przy przedszkolu jest dość rozległy, dlatego po wykonaniu z rodzicami, w 2010 r. prac ogrodniczo-porządkowych,  przy części ze starodrzewiem, dosadzono nowe drzewa i krzewy. Poszerzono w ten sposób teren ,,leśny” do zabaw i zajęć dla dzieci w otoczeniu przyrody. Pieniądze na zakup roślin zdobywaliśmy ze zbiórek i sprzedaży surowców wtórnych, a dodatkowo sadzonki drzewek poprzez udział w akcji ,,Drzewko za makulaturę”. W ramach współpracy ze środowiskiem lokalnym, udało nam się pozyskać środki finansowe  na budowę altany od  Nadleśnictwa Kartuzy. Lokalny stolarz oraz rodzice postarali się, by altana stanęła w wyznaczonym do tego miejscu. Do wykonania stolików i ławeczek zgłosiła się dobrowolnie firma, a koszty wykonania prac pokryli ,,cisi sponsorzy”. Posadzkę z płytek betonowych, pochodzących z rozbiórek, wykonali rodzice.

Od samego początku w proces powstawania naszego Leśnego Przedszkola bardzo chętnie włączali się rodzice, których „porwał” pomysł stworzenia, dla ich pociech, tej innowacyjnej, nieznanej dotąd u nas nauki na świeżym powietrzu. Jak to sami stwierdzili - z  sentymentu do czasów własnego dzieciństwa, bogatego w liczne godziny spędzane na wspólnych, popołudniowych zabawach z kolegami i koleżankami na dworze, a tak różnego od zbyt siedzącego trybu życia naszych dzieci, które prawie codziennie i nadmiernie  korzystają z wytworów współczesnej elektroniki.

 Niegdyś dzieci czerpały radość z aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu na świeżym powietrzu i dlatego warto było obecnie i naszym dzieciom tę radość zaoferować.  Ponadto rodziców przekonały wyniki badań prowadzonych w niemieckich Leśnych Przedszkolach, które pokrywają się z doświadczeniami poprzedniego pokolenia  i które mówią, że dzieci przebywające aktywnie na świeżym powietrzu są:  zdrowsze fizycznie i psychicznie, mniej kontuzyjne, kreatywnie twórcze, pomysłowe, umiejące nawiązywać pozytywne relacje z innymi i współdziałać w grupie. Takie właśnie były główne powody mojego zauroczenia  Leśnymi Przedszkolami osobiście poznanymi w Niemczech. Zauważyłam, że uczęszczające  do nich dzieci były zdrowo zmęczone i tym samym wyciszone, dłużej skupiały się na zajęciach, może nie zawsze były czyste, ale za to szczęśliwe. Postawiłam sobie za cel umożliwienie naszym przedszkolnym dzieciom, na tyle ile jest to możliwe w warunkach naszej placówki, korzystanie z tak genialnej w swej prostocie, formy nauki i zabawy.  Dostarczają one przecież wiele radości oraz pozytywnych korzyści dla rozwoju fizycznego i intelektualnego dzieci w wieku przedszkolnym.

W ten oto sposób, od kilku lat, nasi mali wychowankowie, gdy tylko pozwala nam na to pogoda, mogą cieszyć się nauką i zabawą na świeżym powietrzu, w otoczeniu natury. Zaspokajają swój ,,głód ruchu” wieku przedszkolnego biegając i bawiąc się na dużej, zielonej, przestrzeni.

Jak wyglądają zajęcia u nas?

Nasza placówka wprowadziła do zajęć z uczniami elementy Leśnego Przedszkola w ramach dopasowania projektu do rytmu  pracy przedszkola. W ramach programu staram się z dziećmi spędzać jak najwięcej czasu w otoczeniu zielonego terenu Leśnego Przedszkola oraz placu zabaw do niego przylegającego. W sprzyjających ku temu warunkach pogodowych przeprowadzam z dziećmi na świeżym powietrzu: zajęcia ruchowe, zabawy dydaktyczne, zabawy rytmiczne, zabawy ze śpiewem, czytanie książek, prace ogrodowe, obserwacje przyrodnicze, zabawy dowolne oraz prace stolikowe w altanie - plastyczne i w kartach pracy. Średnio od 2 do 4 godzin dziennie w okresie jesiennym, wiosennym i letnim. Zimą ze względu na pogodę jest to czas krótszy.

W czasie zajęć dowolnych dzieci bawią się w zabawy przez siebie wymyślone wykorzystując do nich materiały znalezione w naturze jak: patyki, kamyki, liście itp. Zabawa bez gotowych zabawek doskonale rozwija ich wyobraźnię i kreatywność oraz uczy współpracy w grupie. Duże zainteresowanie zawsze budzą ślimaki, których na naszym terenie jest pod dostatkiem, co pozwala uczniom poznawać dokładniej styl ich życia. Teren Leśnego Przedszkola i przedszkolnego ogrodu daje dzieciom możliwość poruszania się na dużej przestrzeni, budzi zaciekawienie otaczającą przyrodą, pozwala odkrywać jej tajniki i stanowi rodzaj naturalnej klasy, której wystrój zmienia się wraz ze zmianami pór roku, dzięki czemu nigdy nie jest jednostajnie.

Efekt?

Po siedmioletnich doświadczeniach własnych z pracą, z dziećmi w Leśnym Przedszkolu, mogę śmiało powiedzieć, że, dzieci wykazują się dużą pomysłowością i kreatywnością, łatwiej podejmuje im się współpracę w grupie, są zdrowo zmęczone, spontaniczne i radosne, a zaszczepione w nim nawyki aktywnego przebywania na świeżym powietrzu pozostają u nich jeszcze na długie lata edukacji szkolnej.

Zachęcam, twórzcie swoje małe Leśne Przedszkola, nie muszą być ,,leśne” mogą być po prostu ,,zielone” jeśli nie ma w okolicy zbyt wielu drzew, chociaż to one chronią w czasie zajęć przed skwarem słonecznym dając przyjemny i zdrowy cień, osłaniają przed drobnym deszczem oraz oczyszczają powietrze jakim oddychają nasze dzieci. Ponadto pamiętajmy też, że zabawkowy traktorek, w zabawie, zawsze będzie tylko traktorkiem, chociaż jest atrakcyjną zabawką. Natomiast niepozorny patyk znaleziony na dworze i kamień, czy kryjówka przy krzaku mogą być tym wszystkim, co tylko podsunie dziecięca wyobraźnia. A ileż jest przy tym frajdy! Najlepiej rozwija umysł człowieka dorosłego i dziecka to co jest najprostsze, bo przecież ,,geniusz tkwi w prostocie”.

Do tej wcale nietrudnej inicjatywy zapraszają:

Leśne Skrzaty z Leśnego Przedszkola w Brodnicy Górnej

z wychowawczynią -  Karoliną Duda

Bibliografia:

1. Ingrid Miklitz ,,Der Wajdkindregarten”, Luchterhand, 2001

2. Charmaine Liebertz – „Praktyczny poradnik nauczania integracyjnego”, Jedność, Kielce 2003

3. Wikipedia, der freien Enzyklopädie Wikipedia, wolna encyklopedia, IV 2010